قانونی اصلاحات نال عوام دی مشکلاں اچ گھٹکی دی امید

رپورٹ::ناصر عباس

ترجمہ : ڈاکٹر سعدیہ کمال

خودمختار اتے فعال عدلیہ جمہوریت، اسلوب حکمرانی ، سکیورٹی ، معاشی ترقی کیتے اہم منی ویندی اے کیونجو ایندے نال سارے شہریاں کیتے ??ان??ن دی حکمرانی یقینی بناونڑ اچ مدد ملدی اے ، اے ??ان??ن تے عمل کرنڑ آلے شہریاں دے حقوق دے تحفظ دی ضمانت اے، اے کہیں مخصوص فرد، کمیونٹی، فرقہ یامذہب دے خلاف کہیں وی فرد یا گروپ دے غیر ??ان??نی اقدام دے خلاف ڈھال ہوندی اے۔ آزاد عدلیہ دا ہک اہم پہلو اے وی ہے جوایندے نال چنگےنظم و نسق کوں یقینی بنڑاونڑ اتے خوشحال تے مساوات تےمبنی معاشرے دی تشکیل اچ مدد ملدی اے۔ کہیں وی ملک اچ ثقافت کوں ودھاونڑ سانگے اصلاحات دی لوڑ پوندی اے جیندے نال پسے ہوئے تے  محروم طبقات کوں انصاف دی ہر ضرورت دی فراہمی اچ مدد ملدی اے تاں جو بدقسمتی نال  پاکستان اچ ماضی دیاں حکومتاں طرفوں عدالتی اصلاحات دا وعدہ تاں کیتا گیا تاں جو کئی ??ہائیاں توں ایندے تے عمل نی کیتا گیا۔ پاکستان تحریک انصاف دی حکومت  اقتدار اچ آونڑ دے بعد عدالتی نظام اچ اصلاحات دا بیڑا چاتا اے اتے موجودہ حکومت دے اقدامات توں پرانڑے عدالتی نظام اچ اصلاحات دی امید جاگی اے ۔

معاشرے دے کمزور طبقات کوں انصاف دی آسانی نال فراہمی یقینی بنڑاونڑاں  پاکستان تحریک انصاف دے منشور دا حصہ اے، ایں منشور تے عملدرآمد دے تناظراچ وزیراعظم عمران خان  29 مئی 2020 کوں وفاقی وزیر برائے ??ان??ن تے انصاف بیرسٹر فروغ نسیم اتے وزیراعظم دے مشیر برائے پارلیمانی امور ڈاکٹر بابر اعوان دی سربراہی اچ ڈو کمیٹیاں بنڑائیاں جیندا مقصد عدالتی اصلاحات اتے جیلاں اچ قید عورتاں دی حالت زار اتے انھاں علاج توں متعلق سفارشات تیار کرنڑا ہا۔

کمیٹی کوں عدالتی اصلاحات اتے انھاں تے عمل کرنڑ دی ذمے واری وی ڈتی گئی ??ے۔ عدالتی اصلاحات توں  متعلق کمیٹی کوں  فوجداری نظام انصاف، پولیس کلچر، مقدمات دا اندراج، انویسٹی گیشن اتےجیلاں دے نظام اچ اصلاحات تے عملدرآمد کیتے لائحہ عمل وضع کرنڑدی ہدایت کیتی گئی ہئی ??ڈاں جو ڈوجھی کمیٹی کوں عدالتی نظام اچ اصلاحات اتے قیدی عورتاں دی ڈیکھ بھال کیتے سفارشات دی تیاری دی ذمہ واری ڈتیگئی ہئی۔

پاکستان تحریک انصاف دی حکومت دے گذشتہ 2 سال وچال وضع کیتی گئی ??صلاحات دے حوالہ توں  وفاقی وزیر برائے ??ان??ن تے انصاف بیرسٹر ڈاکٹر فروغ نسیم آکھئے جو وزارت نے جدید ??ان??ن سازی، ریفرنسز، آرا، باہمی ??ان??نی معاونت دی تیاری دے مسودے تیار کیتن جیڑھے جو  گذشتہ 10 سال توں  التوا دا شکار ہن  جڈاں جو سابق حکومتاں باہمی ??ان??نی معاونت دے حوالہ نال  ??ان??ن سازی اچ ناکام رہین ۔

انھاں آکھے جو وزارت ??ان??ن باہمی ??ان??نی معاونت ??ان??ن دا مسودہ تیار کیتا تانجوڈوجھے ملکاں کوں  انھاں دی درخواست تے ??ان??نی معاونت ڈتی ویسی اتے فوجداری مقدمیاں اچ  انھاں دی معاونت کیتے ضروری اقدامات کیتے ویسن ۔ میوچل لیگل اسسٹنٹس فوجداری معاملات اچ باہمی ??ان??نی معاونت ڈیونڑ داطریقہ کار ڈیندا اے ۔ انھاں آکھے جو وزارت ??ان??ن وراثتی ??ان??ن دا مسودہ وی تیار کیتا اے جیڑھاپارلیمنٹ توں  منظور تھیا تاں جو لیٹر زآف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس دے اجرا کیتے نادرا دے تعاون نال سہولتی مراکز بنڑائے ونجن ۔پہلے ایں عمل اچ کئی مہینے لگدے ہن  تاں جو ہنڑ اے 15 ڈینھاں اچ مکمل تھیسی جڈاں جو پہلے تمام رشتے داراں کوں جسمانی طور تےعدالتاں اچ  موجود ہوونڑاں پوندا ہا  تانجو ہنڑ جے ??ان??نی وارث موجود کائنیی تاں  لیٹر زآف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس  جاری کرڈتا ویسی ۔ انھاں آکھے جو باہرلے ملک مقیم پاکستانیاں دے وارث  تمام غیر ملکی مشنز اچ نادرا ڈیٹا بیس دے ذریعے آپدا لیٹرز آف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس گھن سگسن تے ہنڑ انھاں کوں  پاکستانی عدالتاں دے سامنڑھے جسمانی طور تے پیش ہوونڑ دی ضرورت کائینی ، ایندے تے اوندے اخراجات تے وقت دی بچت ہوسی  جڈاں جو عدالتاں تے مقدمیاں دے بار اچ گھٹکی آسی۔

وزیر ??ان??ن آکھے جو ترمیم توں  پہلے عدالتاں لیٹرزآف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس ایکٹ 1925 دے تحت جاری کریندیاں ہن ۔ نادرا دے تعاون نال ہنڑ تیار کیتے گئے نویں نظام نال لیٹر زآف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس ہنڑ باہرلے ملک مشنز توں وی گھدے ونج سگیسن۔ انھاں آکھیا جوعورتاں دے حقوق دے تحفظ کیتے ??ان??ن سازی نمایاں کامیابی اے۔ خواتین پراپرٹی رائٹس ایکٹ 2020 تے عملدرآمد دا ??ان??ن اہم ??ان??ن سازی اے، ایندے نال عورتاں کوں وراثتی پراپرٹی توں  محروم تھیونڑ توں تحفظ ملسی، جے کتھائیں وی عورتاں کوں اوں حق توں  محروم کیتا ویسی تاں  محتسب کوں  کارروائی ??ا اختیار ڈتا گئے ۔ حکومت عورتاں اتے بالاں کوں  مالی اتے ??ان??نی مدد کیتے لیگل ایڈ جسٹس اتھارٹی ایکٹ 2020 وضع کیتے۔ ریپ اتے جسمانی ہراسگی دے جرائم اتے صنفی امتیاز تے مبنی تشدد دے مقدمیاں کوں تکھے نال نبٹاونڑ  کیتے اینٹی ریپ (انویسٹی گیشن اینڈ ٹرائل)آرڈیننس 2020 اتےکریمنل لا ترمیمی آرڈیننس 2020 نافذ کیتا گیا اے۔ عورتاں تے  بالاں دے  مقدمیاں کیتے خصوصی عدالتاں دے قیام اتےخصوصی ٹیماں دی تشکیل دی منصوبہ بندی کیتی ویندی پئی ??ے۔ پاکستان تحریک انصاف دے دور حکومت اچ اہم ??ان??ن سازی اچ اینٹی منی لانڈرنگ ترمیمی بل 2020، ضابطہ فوجداری بل 2020، کووڈ۔19 (ذخیرہ اندوزی) آرڈیننس 2020 اور کووڈ۔19 (سمگلنگ دی روک تھام) آرڈیننس 2020 ??ان??ن سازی کیتی گئی ??ے ۔

سپریم کورٹ دے سینئر وکیل ذوالفقار احمد بھٹہ آکھے جو میوچل لیگل اسسٹنٹس توں متعلق ??ان??ن سازی موجودہ حکومت دا اہم کارنامہ اے، ایں توں پہلے  پاکستان اچ کیتے گئے جرائم توں متعلق باہرلے ملک توں شواہدکٹھے کرنڑ دا کوئی ??ان??ن نہ ہا، ایں ??ان??ن دے بعد حکومت پاکستان اچ ہوونڑ آلےجرم دے خلاف کئی وی ملک توں  شواہد گھن سگدی اے، اے نشابرکامیابی اے۔ انھاں  وراثت اچ عورتاں دے ملکیتی حقوق دے تحفظ کیتے خواتین ملکیتی حقوق بل 2020 تے عملدرآمد دی تعریف کیتی اے۔کئی ??ہائیاں تو?? عورتاں کوں وراثتی اراضی توں  محروم کیتاویندا پیا اے، ہنڑ محتسب ماضی وانکنڑ کئی ??الاں دی بجائے ترائے مہیناں اچ میں ایجھے مقدمیاں دا فیصلہ کریسی۔ انھاں آکھیا جو لیٹرز آف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس ایکٹ 2019 اہم اقدام اے، وزارت ??ان??ن اتے نادرا دے تعاون نال ہنڑ 15ڈینھاں اچ  لیٹر زآف ایڈ ??نسٹریشن اینڈ سکسیشن سرٹیفکیٹس  جاری کیتے ویسن ، اے مثبت اقدام اے اتے سارے شہریاں کیتے مفید ہوسی ۔ لا اینڈ جسٹس کمیشن موجب سپریم کورٹ اچ ایں ویلھے 47 ہزار 377 کیسز التوا اچ ہن ، پنج ہائی کورٹس اچ 3 لکھ جڈاں جو چاریاں صوبیاں اتے وفاقی دارالحکومت دی ذیلی عدالتاں اچ 20 لکھ کیسز التوا دا شکار ہن۔ سپریم کورٹ واضح کیتا اے جو آئین دے مطابق ??ان??ن تئیں رسائی ??ہریاں دا بنیادی حق اے، اپریل 2019 کوں سابق چیف جسٹس آصف سعید کھوسہ  لوکاں کوں فوری انصاف ڈیونڑ اتے مقدمیاں کوں تکھے نال  نبیڑن کیتےقتل اتے منشیات دے مقدمیاں  دی روزانہ دی بنیاد تے سنڑیج کیتے ملک بھر اچ  110 ماڈل کورٹس بنڑا ڈتن۔ مقدمیاں کوں تکھے نال نبیڑن  دی وجہ توں قاونی چارہ جوئی ??ے خرچے اچ  گھٹکی آئی ??ے۔ اے ماڈل کورٹس عدالتی تریخ اچ خاموش انقلاب اے،قتل دے جیڑھے مقدمےکئی ??ال توں التوا اچ ہن ہنڑ او تھولے عرصہ اچ نمٹائے ویندے پئین ۔